Cami tipolojisinin göstergebilimsel analizi: TBMM cami örneği

Abstract

Camiler Müslüman toplumların günlük yaşamında önemli yer tutan, sosyal yaşam biçimini etkileyerek şekillenen dini yapılardır. İslam’ın kabul edilişinden bu yana, yapı formunda teknoloji, sosyal yaşam ve kültüre bağlı değişimler yaşanmıştır. Kullanılan cami tipolojisi, gelenek ve sosyal yaşam biçiminden aktarılarak oluşmuş hem kültürel hem dinsel çeşitli aşamalardan geçerek yoğrulmuş alışılagelmiş formlara dayanmaktadır. Sayıca az da olsa çağdaş denemeler de mevcuttur. Çalışmanın amacı çağdaş cami tipolojilerinin yapı, iç mekân ve donatı bağlamında ortaya koyduğu değerleri göstergebilimsel analizle okumak, mekândaki anlamsal ilişkileri keşfetmektir. Bu amaçla TBMM Cami iç mekân özellikleri bakımından araştırmanın örneği olarak seçilmiştir. Konuya iç mekân ölçeğinde yaklaşmak amaçlansa da hem İslam felsefesi hem de bu felsefenin mekâna yansıması bakımından mimari kabuk ve ibadet mekânı bir bütün olarak irdelenmiştir. TBMM Cami üzerinden yürütülen durum araştırmasında, veri toplama yöntemleri olarak doküman inceleme ve katılımcı gözlem kullanılmış, veriler göstergebilimsel analizle değerlendirilmiştir. Bu kapsamda cami yapısının geleneksel biçimleri incelenmiş, mimarlıkta göstergebilim konusu irdelenmiştir. Verilen bilgiler ve yapılan gözlemler ışığında örnek yapı, göstergebilim yöntemi ile çözümlenmiştir. Hedeflenen sonuç, örnek olarak incelenen modern uyarlamanın iç mekânda yapıya yüklediği işlevsel ve anlamsal katkılar üzerinde durmak, mimarinin okunabileceğini ortaya koymaktır. Bu çalışma modern cami uyarlamalarında, geleneksel cami tipolojisinde yer edinen anlamsal ve dinsel altyapının yer alıp almadığını anlamaya çalışmaktadır.