Usulüne Göre Yürürlüğe Konulmuş Milletlerarası Andlaşmalar Kanun Hükmündedir

Abstract

Anayasa Mahkemesi evli kadının kocasının soyadını taşımasını zorunlu kılan Türk Medeni Kanunu 187. maddesini daha önce iki kez incelemiş ve Anayasa aykırı görmemişti. Ancak, Anayasa Mahkemesi bir bireysel başvuru üzerine verdiği kararda Medeni Kanunun ilgili hükmünün evli kadınların haklarını ihlal ettiğine karar verdi. Karar sonucu itibariyle olumlu olmakla birlikte, kararın gerekçesinde uluslararası antlaşmalar ile kanunlar arasındaki normatif ilişki tartışmalı bir biçimde ele alınmıştır. Anayasa Mahkemesi’ne göre, Anayasa’nın 90. maddesine 2004 yılında eklenen cümle, uluslararası antlaşmalarla kanunlar arasında bir tür hiyerarşi yaratmıştır. Bu hiyerarşiden hareketle Anayasa Mahkemesi, AİHS’nin Türk Medeni Kanunu’nun 187. maddesini “ilga” ettiği sonucuna ulaşmaktadır. Oysa, Anayasa’nın 90. maddesine eklenen cümle temel hak ve özgürlüklere ilişkin uluslararası antlaşmalarla kanunlar arasında hiyerarşi yaratmak için konmamıştır. Bu ek cümle özel bir norm çatışma kuralı getirmektedir.

Turkish Constitutional Court has on two occasions decided that the Article 187 of the Turkish Civil Code which made it mandatory for the married women to carry their husbands’ surname was not in contradiction with the Constitution and therefore upheld the law. However, upon an individual application, the Court has decided that there has been a violation of the rights of the married women. Although the result of the judgment seems to be welcomed, reasoning of the Court is quite controversial, since the Court claims that amended Para.5 of the Article 90 of the Constitution has created a hierarchy between the ordinary laws and the international agreements concerning fundamental rights. Subsequently, the Court argues that Article 187 of the Turkish Civil Code has been abolished by the European Convention on Human Rights. However, the reasoning of the Court is very controversial and in our view the amended Article 90 of the Constitution only lays down a “special rule concerning norm conflict”, but does not induce a hierarchy between international agreements and laws.