Osmanlı Rumeli'sinde Yörük Teşkilatı, Kökeni ve Nitelikleri

Abstract

In this article, the roots, evolution and features of the military organization of the yörüks of Rumelia are discussed through the examples from the Western Thrace region. It aims to bring an alternative approach to the origins and the qualifications of the yörüks who had a significant role from the beginning of the conquests in Rumelia both as a military force and as a demographic element. In this aspect, upon the origins of the organization, the connection between the yörük organization and the routes of the first conquests together with the military groups which took part in the conquests is stressed. Then, the evolution of the organization in time and the meaning of the structural changes are evaluated through the laws on the organization and their changes in time. Lastly, the connection of the yörük organization with the yörük population in Rumelia is discussed through the literature on the issue. In parallel with it, it is questioned whether the yörük registers and cadastral surveys could give an answer to the problem of the extent of the military yörüks in the region.

Bu makalede, esas olarak Rumeli yörüklerinin – Batı Trakya yörükleri örnekleri üzerinden – askerî teşkilatının kökeni, dönüşümü ve niteliklerini tartışılmaktadır. Rumeli’nin fethi sürecinden itibaren, bölgede hem askeri bir güç hem de demografik bir unsur olarak önemli bir role sahip olan yörüklerin, Osmanlı askeri teşkilatı bünyesinde teşkilatlandırılmasının kökeni ve niteliklerine dair literatürdeki yaklaşımlara alternatif bir yaklaşım getirmek hedeflenmiştir.. Bu çerçevede, ilk olarak teşkilatın kökeni ve ilk dönem fetihlerinin güzergahları ve bu fetihlerde yer alan askerî unsurlarla bağlantısına vurgu yapılmaktadır. Ardından teşkilata dair kanunlar ve kanunlardaki değişim üzerinden yörük teşkilatının evrimi ve gerçekleştirilen yapısal değişimin ne anlama gelebileceği değerlendirilmektedir. Son olarak ise, yörük teşkilatının Rumeli’deki yörük nüfusla ilişkisi, mevcut literatür üzerinden tartışılmaktadır. Ayrıca, yörük defterleri ve tapu tahrir defterlerinin, teşkilat kapsamındaki yörüklerin nüfus oranına dair net bir cevap verip veremeyecekleri sorgulanmaktadır. Söz konusu kaynakların karşılaştırmalı ve detaylı kullanımıyla bölgedeki yörüklerin önemli bir kısmının teşkilata mensup olmadıkları fakat teşkilatın insan rezervini oluşturduğu savunulmaktadır.