İhracatçı şirketlerin menkul kıymetler borsa performanslarının değerlendirilmesi: Türkiye ihracatçılar meclisi ihracat endeksi (TIMEX) üzerine bir analiz

Abstract

Bu çalışmada ihracatçı şirketlerin hisse senedi fiyat performanslarını yansıtan TİM İhracat Endeksi'nin (TIMEX) makroekonomik değişkenler ile olan ilişkisi araştırılmıştır. 2013:2-2019:1 arasındaki dönemi kapsayan çalışmada, literatürde hisse senedi endeksleri ile ilişkisi en sık araştırılan faiz oranı, enflasyon, döviz kuru ve sanayi üretiminin yanı sıra TIMEX ile doğrudan ilişkili olan ihracat miktarı değişkenleri kullanılmıştır. ARDL sınır testi yöntemiyle yapılan eşbütünleşme testi ile değişkenler arasındaki uzun ve kısa dönemli dinamik ilişkiler analiz edilirken Granger nedensellik testi ile TIMEX ve diğer değişkenler arasındaki tahmin edebilme güçleri test edilmiştir. Buna göre, TIMEX bağımlı değişkeni ile ihracat miktarı, faiz oranı, ABD Doları/TL döviz kuru ve sanayi üretim endeksi bağımsız değişkenleri arasında uzun dönemli ilişkinin göstergesi olan eşbütünleşme ilişkisinin varlığı tespit edilmiştir. Uzun vadede, TIMEX ile ihracat miktarı, sanayi üretimi ve ABD Doları/TL döviz kuru arasında pozitif, faiz oranı arasında ise negatif bir ilişki ortaya çıkmıştır. Ayrıca değişkenler arasındaki uzun vadeli dengede meydana gelen sapmaların %48'inin bir dönemlik süre içerisinde düzeldiği, modelin hızlı bir uyarlama sürecine sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuçlar, uzun vadede TIMEX'in ihracat miktarı ve sanayi üretim endeksi gibi reel değişkenlerle olan ilişkisinin ABD Doları/TL döviz kuru ve faiz oranı gibi finansal değişkenlerle olan ilişkisine göre daha güçlü olduğunu göstermektedir. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre ise TIMEX'ten sanayi üretim endeksine doğru istatistiksel olarak anlamlı bir Granger nedenselliği olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum, TIMEX'teki değişimlerin sanayi üretimindeki değişimleri tahmin edebildiğini ve TIMEX endeksinin üretimin öncü göstergesi olarak izlenebileceğini göstermektedir.

TIMEX is a newly created index which tracks the stock exchange performance of Turkish exporter companies. This study evaluates long-term and short-term dynamic relationship and causality between TIMEX and the traditional macroeconomic variables—i.e. interest rate, inflation, currency exchange rates, industrial production, and export volume using monthly data from 2013:2 to 2019:1. First, an ARDL bound model is utilized to conduct a cointegration analysis among all of the included variables. Second, Granger causality between TIMEX and the macroeconomic variables are determined. The results of the study indicates a positive cointegration relationship between the dependent variable, TIMEX and the independent variables, export volume, industrial production and US Dollar/TL exchange rate, in the long-term while there was a negative relation with interest rate. Our model also showed a rapid speed of adjustment in the long-term analysis with 48 percent of the deviation from the equilibrium is corrected within a one-month period. The results also reveal that TIMEX is more strongly coupled with real economic variables like export volume and industrial production, and more loosely associated with financial variables like US Dollar/Turkish Lira exchange rate, and interest rate. Finally, we found that TIMEX Granger causes the industrial production index significantly, which means that TIMEX can be used as a leading indicator to track industrial production.