Reconstruction of Establishment Strategies on the Currentsituation of the Ankara Sugar Factory

Abstract

Şeker fabrikaları kuruldukları bölgelere önemli kazanımlar getirmiştir. Kuruluş stratejileri olarak tanımlayabileceğimiz bu kazanımlar endüstriyel, kırsal ve tarımsal kalkınmayı sağlamak, toplumun modernleşme çabalarını desteklemek gibi çok yönlü özelliklere sahiptir. Bu tez çalışmasında, şeker fabrikalarının sahip olduğu teknik ve sosyal kazanımlar, Georg Simmel'in "Yabancı" kavramıyla ilişkilendirilmiştir. Toplumsal alan tiplerinden biri olarak tanımlanmış bu kavram, özel ve kamusal alan arasındaki sınırı kaldırmakta ve toplumun sürekli olarak ilerlemesine katkıda bulunmaktadır. Ancak, şeker fabrikaları kuruldukları yıldan beri zaman içerisinde bu kazanımlarını kaybetmiştir. Bu değer kaybının en temel sebeplerinden bir tanesi, hızlı nüfus artışı sonucunda kentlerin büyümesi ve endüstri alanlarının kentin merkezinde kalmasıdır. 1962 yılında kurulmuş olan Ankara Şeker Fabrikası bu duruma bir örnek olarak gösterilebilir. Kentin batı koridorunda kurulan fabrika, zamanla yoğun kent dokusu arasında kalmış ve rant baskısına uğramıştır. Türkiye'deki pek çok şeker fabrikası gibi özelleştirme tehdidiyle de karşı karşıyadır. Ankara Şeker Fabrikasının bir endüstriyel alan olarak sürdürülebilirliğine tehdit olan bu konular, Timothy Morton'un "Karanlık Ekoloji" kavramı çerçevesinde incelenmiştir. Bu konsept insanoğlunun kendi yarattığı bozulma ile birlikte gelecekte bir arada var olması gerektiğini ve bu çürümenin göz ardı edilemeyeceğini savunmaktadır. Bu çerçevede bu tez çalışması, şeker fabrikalarının kuruluş stratejilerini güncel ve çağdaş mimarlık yaklaşımlarıyla yeniden inşa etmenin stratejilerini kurmaya çalışmıştır. Önerilen stratejiler bu endüstriyel alanın henüz özelleşmemiş olması sebebiyle Ankara Şeker Fabrikası yerleşke alanı üzerinden kurgulanmıştır. Yerleşke alanının geleceğine dair söylemler geliştiren bu çalışma, IBA Emscher Park'ın dönüşüm stratejilerini yöntem olarak benimsemektedir. Almanya'nın Ruhr bölgesinde yer alan IBA Emscher Park yalnızca endüstri alanlarının yeniden işlevlendirildiği bir uygulama alanı değil, aynı zamanda toplumsal ve kültürel yenilenmenin de kurgulandığı ve günümüzde de kurgulanmaya devam ettiği çok yönlü bir dönüşüm projesidir. Söz konusu proje endüstriyel yenilenmeyi temel alındığı ve toplumsal, kültürel yenilenmenin dönüşüm müdahalelerinden sonra geliştiği bir yönteme sahiptir. Sonuç olarak, kent merkezinde kalmış bir endüstri alanı olan Ankara Şeker Fabrikası'nın endüstriyel ve kültürel değerlerini kaybetmeden kentin gündelik hayatına katılmasının stratejileri geliştirilmiştir. Bu çalışma bir endüstri alanının yeniden işlevlendirilmesi düşüncesiyle yola çıkmakta, uzun vadede toplumsal ve kültürel yenilenmeyi ve kent ile daha yakın bir ilişki kurmayı amaçlamıştır. Bu tez çalışması ile yerleşke alanına yapılacak olan olası müdahaleleri tartışan akademik bir çalışma ortaya koymak hedeflenmiştir. Ayrıca Türkiye'nin endüstriyel mirasının önemli unsurları olan diğer şeker fabrikalarının da gelecekteki olası kullanımlarına/durumlarına dair bir temel hazırlanmıştır.

Sugar factories have brought significant achievements to the regions where they were established. These achievements, which we can define as establishment strategies, have versatile features such as providing industrial, rural, and agricultural development and supporting the modernization efforts of the society. In this thesis, the technical and social gains of sugar factories have been associated with Georg Simmel's concept of "the Stranger". Defined as one of the types of the social sphere, this concept removes the boundary between the private and public sphere and contributes to the continuous progress of society. However, sugar factories have lost these gains over time since the year they were established. One of the main reasons for this depreciation is the growth of cities as a result of rapid population growth and the fact that industrial areas remain in the center of the city. Ankara Sugar Factory, established in 1962, can be cited as an example of this situation. The factory established in the western corridor of the city has been torn between the dense urban fabric in time and has been subjected to the pressure of rent. It also faces the threat of privatization, like so many sugar factories in Turkey. These issues, which threaten the sustainability of Ankara Sugar Factory as an industrial area, have been examined within the framework of Timothy Morton's concept of "Dark Ecology". This concept argues that human beings must coexist in the future together with the degradation they have created and that this decay cannot be ignored. In this context, this thesis study has tried to establish the strategies of reconstructing the establishment strategies of sugar factories with current and contemporary architectural approaches. The proposed strategies were designed on the Ankara Sugar Factory campus area, as this industrial area has not yet been privatized. This study, which develops discourses about the future of the campus area, adopts the transformation strategies of IBA Emscher Park as a method. Located in the Ruhr region of Germany, IBA Emscher Park is not only an application area where industrial areas are re-functionalized but also a versatile transformation project where social and cultural renewal is fictionalized and continues to be constructed today. The project in question has a method based on industrial renewal and social and cultural renewal develops after transformational interventions. As a result, strategies for the Ankara Sugar Factory, an industrial area remaining in the city center, to participate in urban life and space without losing its industrial and cultural values have been developed. This study sets out with the idea of re-functioning an industrial field aims at social and cultural renewal in the long term and to establish a closer relationship with the city. With this thesis, it is aimed to present an academic study that discusses possible interventions to the campus area. Besides, the foundation has been prepared about the possible future use or situations of other sugar factories which are important elements of Turkey's industrial heritage.