Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararları Işığında Tüzel Kişiler Tarafından Yapılan Bireysel Başvurularda Kişi Yönünden Yetki

Abstract

In this study, the admissibility of the individual applications by legal entities to the European Court of Human Rights in relation to their standing will be examined. It will be argued that while the “non-governmental organization” criterion adopted by the Court in accordance with the Covenant does not overlap exactly with the distinction made in domestic legal systems between public legal personality and private legal personality, it has been profoundly influenced by that distinction. In that regard, firstly, it will be pointed out that private legal personality is regarded as a criterion in favor of non-governmentality, while public legal personality of govenrmentality. Furthermore, it will be claimed that the distinction affects the focal point of the Court’s examination: it considers the case in the case of private legal personality on the basis of the specifics of the fact at hand, as the examination is focused on the legal statute in the case of public legal personality.

Bu çalışmada, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne tüzel kişiler tarafından hak ihlaline uğradıkları iddiasıyla yapılan bireysel başvurularda kişi yönünden yetki konusu incelenecektir. Mahkeme’nin Sözleşme doğrultusunda uyguladığı ve başvurucunun taşıması gereken “hükümet dışı kuruluş olma” kriterinin; iç hukukta özel hukuk ve kamu hukuku tüzel kişilikleri arasında yapılan ayrımla tam olarak örtüşmemesine rağmen, bu ayrımdan önemli ölçüde etkilendiği iddia edilecektir. Bu doğrultuda, öncelikle Mahkeme’nin incelemesinde özel hukuk tüzel kişiliğinin hükümet dışı kuruluş olma yönünde, kamu hukuku tüzel kişiliğininse hükümet kuruluşu olma yönünde bir kriter oluşturduğu ileri sürülecektir. Ayrımın ayrıca Mahkeme’nin incelemesindeki odak noktasını da etkilediği; özel hukuk tüzel kişilikleri bakımından somut olay bazında bir değerlendirme yapılırken, kamu tüzel kişilikleri bakımından kurucu statü odaklı değerlendirmede bulunulduğu savunulacaktır.