Dünden Bugüne Ermeni Ülküsü 'The Armenian Cause' ve Tehcirle İlgili Bilgi Kaynaklarının Yeterliliği Üzerine

Abstract

Savaş koşullarında yüksek oranda kayıplara yol açan yer değiştirmelerin yoğun yaşandığı bölgemiz coğrafyasında her bir yer değiştirmenin bedeli çok ağır olmuşken, bunlardan biri olan 1915 Sevk ve İskân Kanunu ile Ermenilerin güneye göçürülmeleri olayı bazı çevrelerde soykırım olarak nitelenmektedir. Türkiye, barış sağlandıktan sonra yaraların sarılması ve yeniden dostluklar tesis edilebilmesi için yaşanan acıları geride bırakmayı seçerek suskun bir tavrı benimserken, soykırım iddiacıları özellikle 1960’ların ortalarından itibaren aktif propaganda ve lobi çalışmaları yürütmüş ve tek mağdur rolü ile bir hayli yandaş bulmuşlardır. Olayın mahiyeti ile ilgili olarak 100 yıldır süregelen tartışmaların bir bölümü de arşiv belgelerine ulaşılamaması, arşiv belgelerinin yok edildiği gibi iddialar çerçevesinde olayla ilgili bilgi kaynaklarının yetersizliği ekseninde sürdürülmüştür. Bu çalışmada; öncesi ve sonrası ile 1915 olayları kısaca özetlenecek, ’ardından 1915 yılında yaşanan olayları nitelemek için yeterli kaynak olduğu ve iddiaların siyasi kazanım amaçlı olarak kasıtlı sürdürüldüğü savının geçerli olup olmadığı irdelenecektir.

In our region where relocations, deportations and the exiles had been frequent during wars throughout history, one of these, namely the relocation of Armenians under the Law of Relocation and Resettlement of 1915 during WWI, have been labelled as a genocide and thrusted forward in some circles. In fact, all displacements are painful and cause unfortunate losses under war conditions. While Turkey chose to remain silent concerning the sufferings of war time for the sake of peace and reconstitution of friendship; genocide allegers have been very active in propaganda and lobbying and have gained a substantial number of advocates and supporters, playing the sole victim. The debate which has been going on concerning the nature of the tragic incidents also entails the view that annihilation of Armenians was planned at the beginning, but it cannot be documented because there are mislaid or destroyed documents, there are difficulties in accessing archival documents and there is a lack of sufficient sources. This study, covers a brief overview of 1915 relocation, with its background and aftermath, and surveys works compiling archival documents, some works on the topic with a view to discuss if the problem is the lack of sources or intention to put pressure on Turkey to enforce acceptance of allegations and reparations.