Tefeül ile ad verme geleneği ve Emir Timur'un adı

Abstract

Bu makalede, “tefeül”ün anlamı ve mahiyeti üzerinde kısaca durulduktan sonra, Emir Timur’a tefeül ile ad verilmesi örneklenmiştir. Emir Timur’un Osmanlı’nın hasmı olması, Anadolu’da onu doğru olarak tanımamızı ve bilhassa manevi yönüyle ilgili hususiyetleri değerlendirmemizi de engellemiştir. Emir Timur, doğumundan itibaren Orta Asya’daki dinî hayatla ilgilenmiş ve tasavvuf büyüklerinin türbe ve makamlarını onarmıştır. Gerek Tüzükât-ı Timur’da gerekse bir bakıma Timur döneminin resmî tarihi sayılan Nizamüddin Şâmî’nin Zafernâme adlı eserinde, Timur’la ilgili farklı bir portreyle karşılaşmaktayız. Sınırları, Osmanlı ideolojisi tarafından çizilmiş bir tarih anlayışı, bizi Anadolu dışındaki Türk kültür coğrafyasını doğru değerlendirmekten alıkoymaktadır. Timur’a ad verilmesiyle ilgili bilgiler, bir bakıma onun Osmanlı tarihindeki imajından farklı, dindar ve kültürel değerlere önem veren özelliklerini de ön plana çıkarmaktadır. Burada tefeül, tarih algılamasında bir kurgu olarak kullanılsa da bazı olayları farklı bir bakış açısıyla algılanmasını sağlamaktadır.

This article includes tefeül’s meaning and essence, and exemplifies giving name to Tamerlane with tefeül that is a kind of book fortune. As Tamerlane is an enemy of Ottoman, we can’t recognize his personality and his spiritual life at the realistic view. Since his birth, Tamerlane has been interested in religious life at the Central Asia and restored tombs of saints. We see different Tamerlane’s portraits both in Tüzikât-ı Timur and Nizamüddin Şâmi’s Zafernâme that is an official history book of the time. The perspective of the history that was drawn according to Ottoman ideology blocks us to understand the value of Turkish cultural geography except Anatolia. The information about giving name to Tamerlane brings in the foreground his characteristics considering cultural values and his religious identity somewhat different from his image in the Ottoman history. Although tefe’ül has been used as a fiction, it enables to perceive some events in a different perspective.