Koruma ve Yeniden Kullanım Sorunları Bağlamında Mersin-Adana Bölgesi’ndeki Tarihi Hamamlara Bir Örnek: Tarsus’ta Yeni Hamam

Abstract

Tarihte kentlerin başlıca kamusal yapılarından biri olan hamam yapıları, teknolojinin ilerlemesine paralel olarak yaşam biçiminin değişmesi sonucu, günümüzde yaygın kullanımlarını kaybetmiş durumdadır. Bu yapılar, gerek terk edilme ve bakımsızlık, gerekse niteliksiz müdahaleler sonucu, özgün niteliklerini yitirmekte ve önemli koruma sorunları yaşamaktadırlar. Bu çalışma, benzer sorunların görüldüğü, Mersin-Adana Bölgesi’nde bulunan ve bölgedeki tarihi hamam yapılarının en nitelikli örneklerinden biri olan XVI. yüzyıla ait Tarsus’taki Yeni Hamam’ı konu almaktadır. Bu önemli sosyo-kültürel gelenek ve yapı mirasının korunarak gelecek nesillere sağlıklı bir şekilde aktarılabilmesi amacıyla; önce aynı bölgede bulunan, yaklaşık aynı döneme ait ve benzer nitelikler gösteren dört ayrı hamam yapısının (Adana’dan Mestanzade, Irmak ve Yeni Hamam, ayrıca Mersin’den Şahmeran Hamamı) karşılaştırmalı çalışma bağlamında ele alınmasının ardından, Tarsus’taki Yeni Hamam detaylı bir çalışma kapsamında incelenmektedir. Çalışma kapsamında, yapının mevcut durumu belgelenerek analiz edilmekte, özgün durumu ve geçirdiği değişimler dönemler halinde irdelenmektedir. Elde edilen bilgiler ışığında yapıya, özgün niteliklerini koruyan, ortaya çıkaran ve dönem müdahalelerini dikkate alan bir anlayışla restorasyon önerileri getirilmekte, ayrıca bu yapı grubu için uygun işlev araştırması yapılarak, yeniden kullanım projesi önerilmektedir.

As one of the main public buildings of the cities in history, bath buildings have lost their widespread use as a result of the change in lifestyle in parallel with the advancement of technology. These structures, on the one hand abandonment and neglect, on the other hand, as a result of unqualified interventions, lose their original characteristics and have significant protection problems. This study takes Yeni Hamam in Tarsus dating back to the XVth century as its case study for historic Turkish baths in Mersin-Adana Region. Following the general examination of four other Turkish baths approximately from the same period, located in the same region for a comparative study (Mestanzade, Irmak, Yeni Hamam and Şahmeran Hamamı in Adana); Yeni Hamam in Tarsus is studied in detail for the conservation of this specific group of built heritage and transfer of this important socio-cultural tradition and valuable heritage to future generations. In this context, the existing situation of the building is documented and examined, as well as the original and the major phases are investigated thoroughly. Under the light of this information, restoration interventions are brought, with an understanding revealing and sustaining the original qualities, considering the previous interventions; besides a reuse proposal is made through the investigation of suitable reuse options for these buildings.