Sünek Metal Plakalarda Çatlak İlerleme Mekanizmalarının Nümerik ve Deneysel Metotlarla İncelenmesi

Abstract

Sünek metal plakaların yırtılması esnasında çatlaklar dört farklı şekilde ilerler: i-) eğik (slanted) çatlak, ii-) bardak-kapaksı (cup-cone) çatlak, iii-) bardak-bardaksı (cup-cup) çatlak ve iv-) bu üçünün karışımı. Çatlak ilerleme mekanizması, plakanın geometrisine, malzeme özelliklerine ve yükleme koşullarına göre değişmektedir. Literatürdeki birçok deneysel çalışma, plaka malzemesinin pekleşme kapasitesinin çatlak ilerleme mekanizmasında etkili olduğunu ortaya konmuştur. Yüksek pekleşme kapasitesine sahip metallerde çatlak ilerlemesinden önce oldukça yoğun çatlak ucu boyun vermesi gerçekleşmektedir. Boyun verme bölgesinin merkezindeki gerilme üç eksenliliği, plakanın yan yüzeylerindekine kıyasla oldukça yüksek değerlere ulaşmakta, dolayısıyla çatlak plakanın merkezinde oluşup, bardak- bardaksı olarak ilerlemektedir. Düşük pekleşme kapasitesine sahip metallerde ise, çatlak ucundaki boyun verme düşük düzeylerde kalmakta, plastik deformasyon kesme kuşaklarında yoğunlaşmakta ve çatlak eğik veya bardak-kapaksı olarak ilerlemektedir. Deney sonuçları ayrıca, düşük yükleme hızlarında (sanki-statik) bardak-bardaksı ilerlemenin, yüksek hızlarda ise eğik veya bardak-kapaksı ilerlemenin daha etkin bir mekanizma olduğunu ortaya koymuştur. Mevcut literatür, daha ziyade plakaların mekanik/geometrik özellikleri üzerine yoğunlaşmıştır; mikro-yapı?çatlak morfolojisi ilişkisi henüz net bir şekilde ortaya konamamıştır. Onaylanan Bütçe: Bu projenin temel amacı, mikro?yapının çatlak ilerleme mekanizmasına etkilerini ayrıntılı olarak araştırmaktır. Sünek metal ve metal alaşımlarında çatlaklar, temel olarak, büyüklükleri ?m mertebesinde olan ikinci faz parçacıkları tarafından peydahlanan boşlukların büyümesi ve birleşmesiyle ilerler. Projenin ana hipotezi, bu parçacıkların/boşlukların sadece oylum oranlarının değil, ortalama büyüklük ve uzaysal dağılımlarının da çatlak ilerleme mekanizmasını etkileyeceğidir. Bu hipotezi test etmek amacıyla, hem nümerik hem deneysel çalışmalar yapılmıştır. Yapılan çalışmalar hipotezi doğrulamış, elde edilen sonuçlar, ufak ve birbirine uzak parçacıkların bardak-bardaksı, büyük ve birbirine yakın parçacıkların ise eğik veya bardak-kapaksı çatlak ilerlemesine yol açtığını göstermiştir. Parçacıkları/boşlukların ortalama büyüklük ve uzaysal dağılımlarının çatlak morfolojisine etkilerinin, orta düzey pekleşme kapasitesine sahip metaller için daha belirgin olduğu sonucuna ulaşılmıştır.