Kesikli stokastik popülasyon modelleri ve gecikme etkisi

Abstract

Popülasyon dinamiğinde, tek-türler için popülasyonları matematiksel olarak modellemede fark denklemleri sıklıkla kullanılmaktadır. Kullanılan bu deterministik modellere rastgeleliği dahil etmek, son yıllarda üzerinde çalışılan bir konu olmuştur. Rastgeleliği dahil ederek modellerin gerçek yaşam problemlerine daha iyi bir yaklaşım yapabilmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada doğada sıklıkla rastlanan ve etkisi göz ardı edilemez olan gecikme etkisi, literatürde var olan stokastik popülasyon modellerine dahil edilerek daha gerçekçi yaklaşımlar ve daha iyi sonuçlar elde etmek hedeflenmiştir. Yapılan tez çalışmasında çeşitli teorik ve sayısal sonuçlar elde edilmiş ve bulunan sonuçlar literatürdeki sonuçlarla karşılaştırılmıştır.

In population dynamics, difference equations are frequently used in mathematical modelling of the single-species populations. Incorporating stochasticity into these deterministic models has been attracted too much attention in recent years. The aim including stochasticity into the deterministic models is to provide a better approach to the real-life problems. In this thesis, the delay effect, which is frequently encountered in the nature and which can not be ignored, was included in stochastic population models existing in the literature, aiming to obtain a more realistic approach and better results. Finally, various theoretical and numerical results have been obtained and the results were compared with those in the literature.