Meme kanseri tedavisinde doksorubisin yüklü melanin nanoparçacıkların kullanımı

Abstract

2014 yılı verilerine göre, Türkiye'de kadınlarda en sık görülen kanser türü meme kanseridir (43/100000). Tanı konulan her 4 kadın kanserinden 1'i meme kanseridir. Meme kanserinin tedavisi için klinikte kullanılan yöntemler; cerrahi tedavi, kemoterapi, radyoterapi, hormon tedavisi ve hedefe yönelik tedavidir. Doksorubisin, meme kanseri tedavisinde kullanılan en etkili kemoterapi ilaçlarından biridir. Doza bağlı toksisite, ilaca karşı direncin ortaya çıkması ve kanser hücrelerine karşı düşük seçiciliği, doksorubisinin klinikte kullanımını kısıtlamaktadır. Bu dezavantajları ortadan kaldırmaya yönelik yaklaşımların başında nanoteknoloji gelmektedir. Nanoteknolojideki gelişmelerin ilaç taşıyıcı sistemlere önemli ölçüde etkisi vardır. Nano boyuttaki ilaç taşıyıcı sistemler ilacın kontrollü salınımı, kimyasal kararlılık, yüzeylerinin kolay modifikasyonu ve ilacı immün sistemden koruyabilme özelliklerinden dolayı ilacın yarı ömrünü uzatmakta, biyoyararlanımı arttırmakta, olası yan etkileri azaltmakta ve terapötik pencereyi genişletmektedir. Nanoparçacıklar, birçok klinik uygulama ve araştırmada ilaç taşıyıcı sistem olarak önemli rol oynamaktadır. Nanoölçekte farklı geometrideki platformlara, lipozom, misel, dendrimer, nanokabuk, albümin temelli ve polisakkarit temelli nanoparçacıklar, metalik, seramik ve polimerik nanoparçacıklar örnek verilebilir. Bu çalışma kapsamında kulanılan melanin; biyouyumlu, biyobozunur, metal iyonları ile şelat yapabilen, ilaçlara bağlanabilen ve doğal fotoakustik özellikleri bulunan bir polimerdir. Bu tez çalışması sürecinde; i) melanin nanoparçacık (MNP) sentezlenmesi, ii) polietilen glikol (PEG) ile melanin nanoparçacıkların modifikasyonu, iii) PEG ile modifiye edilmiş melanin nanoparçacıklara doksorubisin (DOX) yüklenmesi iv) salım profilinin incelenmesi, v) in vitro deneyler ile önerilen ilaç taşıyıcı sistemin sağlıklı hücrelerde ve meme kanseri hücrelerinde hücre canlılığına etkisinin incelenmesine yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Sentezlenen nanoparçacıkların morfolojisi geçirimli elektron mikroskopu (TEM) ile, kimyasal yapısı Fourier dönüşümlü kızıl ötesi (FT-IR) spektrometre analizi ile, yüzey yükü zeta potansiyel analiz cihazı ile, ışığı absorblama özelliği ise ultraviyole ve görünür ışık (UV-Vis) absorpsiyon spektroskopisi kullanılarak incelenmiştir. Nanoparçacıkların ilaç yükleme kapasitesi ve ilacı salma profili UV-vis spektrofotometre cihazı kullanılarak belirlenmiştir. Kolorimetrik bir metod olan 3-(4,5-dimetiltiyazol2-yl)-2,5-difeniltetrazolyum-bromür (MTT) testi ile hücre canlılığı takip edilmiştir. Yapılan testler sonucunda melanin nanoparçacıkların, PEG ile modifiye edilmiş melanin nanoparçacıkların ve PEG ile modifiye edilmiş doksorubisin yüklü melanin nanoparçacıkların sırasıyla 50, 30, ve 15 nm boyutlarında küresel şekilde oldukları ve yüzey yüklerinin -24, -22, ve -40 mV olduğu saptanmıştır. Önerilen sistemin kontrollü ilaç salımı yaptığı ve hücre testleri sonucunda sağlıklı hücrelere herhangi bir toksik etki göstermezken, konvansiyonel yöntemle karşılaştırıldığında meme kanseri hücrelerini etkili bir şekilde öldürdüğü görülmüştür. Bu tez çalışmasında polietilen glikol (PEG) ile modifiye edilmiş doksorubisin yüklü melanin nanoparçacıkların, biyomedikal alanındaki araştırmalarda ilaç taşıyıcı sistem olarak kullanılması için önerilebileceği sonucuna varılmıştır. Anahtar Kelimeler: Melanin, Doksorubisin, Nanoparçacık, İlaç taşıyıcı sistemler, Kontrollü ilaç salımı.

According to 2014 data, breast cancer is the most common cancer in women in Turkey. One out of every 4 women diagnosed with breast cancer. Currently available clinical procedures are surgery, chemotherapy, radiation therapy, hormone therapy and targeted therapy. Doxorubicin is an efficient chemotherapy drug usually used in breast cancer therapy. Dose dependent toxicity, drug resistance and low selectivity to cancer cells limit the use of doxorubicin in clinical practice. Nanotechnology is the leading approach to eliminate these disadvantages. Developments in nanotechnology have a significant impact on drug delivery systems. Nano-sized drug delivery systems provides controlled release of drug, chemical stability, surface modifications, therefore they protect the drug from the immune system and prolong the half-life of the drug, increase bioavailability, reduce possible side effects and broaden the therapeutic window. Nanoparticles play an important role as a drug delivery system in many clinical applications and researches. Nanoparticle platforms include: liposomes, micelles, dendrimers, albumin based and polysaccharide based nanoparticles, metal, ceramic and polymeric nanoparticles. Melanin is a biopolymer with good biocompatibility and biocompatibility, intrinsic photoacoustic properties and it can also bind to drugs and chelate with metal ions. Within the scope of this thesis; i) synthesis of melanin nanoparticles, ii) modification of melanin nanoparticles with polyethylene glycol, iii) loading of doxorubicin drug to polyethylene glycol modified melanin nanoparticles and iv) examining the release profile, v) in vitro cytotoxicity assay for the proposed drug delivery system were performed. Morphology, chemical structure, surface charge and light absorption properties of synthesized nanoparticles were investigated with transmission electron microscope (TEM), Fourier transformed infrared (FT-IR), zeta potential analyzer, ultraviolet and visible light (UV-Vis) absorption spectroscopy, respectively. The drug loading capacity and drug release profile of the nanoparticles were analyzed using the UV-vis spectrophotometer device. Cell viability was evaluated by employing the MTT viability assay. Results showed that melanin nanoparticles (MNP), PEG modified melanin nanoparticles (PEG-MNP) and doxorubicin loaded melanin nanoparticles (DOX-PEG-MNP) have spherical shape with the size of 50, 30, and 15 nm and their surface charge were -24, -22 and -40 mV respectively. DOX-PEG-MNP system provides controlled release of drug. In vitro cytotoxicity assays showed that MNP and PEG-MNP did not show any toxic effect on healthy cells while DOX-PEG-MNP was able to kill breast cancer cells effectively. In this thesis, it is suggested that doxorubicin loaded melanin nanoparticles can be effectively used as drug delivery systems in biomedical engineering approaches. Keywords: Melanin, Doxorubicin, Nanoparticle, Drug delivery systems, Controlled drug release.