Hem Melek Hem de Şeytan: Şimdi Al Sonra Öde Hizmetlerinin (BNPL) Hukuki Niteliği ve Türkiye’deki İşleyişe Bir Bakış

Abstract

Akıllı cihazlar vasıtasıyla internete erişimin hızlanması ve yaygınlaşması, geleneksel alım-satım yöntemlerine yeni bir boyut katmıştır. Finansal teknoloji şirketlerinin (financial technology companies- fin-techs) sunduğu hizmetlerden tüketiciler tarafından en çok tercih edilenlerinden biri olan şimdi al sonra öde (buy now pay later-BNPL), müşterilere masraf veya faiz yükümlülüğü altına girmeksizin bir malın veya hizmetin bedelini taksitli şekilde ödeme olanağı sağlamaktadır. Bilgisayar programı veya mobil telefon uygulaması vasıtasıyla BNPL şirketine ödeme talebini ileten tüketiciler, şirketin işlemi üstlenmeyi kabul etmesi halinde satıcı veya sağlayıcıya peşin olarak yaptığı ödemeyi banka kartı, kredi kartı veya havale gibi yöntemlerle şirkete taksitlerle iade etmektedir. Masraf ve faiz karşılığı olmadığından tüketici kredisi olarak nitelendirilemeyen bu işlemde, tüketici çoğunlukla üzerinde fazla düşünmeden alışveriş yapmakta ve borç sarmalı sonucuyla karşılaşabilmektedir. Öte yandan BNPL şirketine zamanında ödeme yapmaması durumunda tüketici oldukça kısa vadeli bir kredilendirme işlemini yüksek bir faiz olan kredi kartı faizi karşılığında yapmaktadır. Bunlara ek olarak yenilikleri barındıran bir hizmet niteliği taşıması nedeniyle, yürürlükteki mevzuatta bulunan ve tüketiciyi korumayı hedefleyen hükümler, her durumda bu faaliyete uygulanamamaktadır. Türkiye’de de yeni bir elektronik ödeme yöntemi olarak kullanılmaya başlanan BNPL her geçen gün daha çok öne çıkmaktadır. “Yeni nesil veresiye yöntemi” olarak tanıtılan bu hizmetin özellikle genç tüketicilerce kullanımı gün geçtikçe artmaktadır. BNPL hizmeti bankacılık, kredi mevzuatı, tüketicinin korunmasına ilişkin düzenlemeler ve ödeme hizmetlerini ilgilendiren bir hukuki ilişkidir. Bu sebeple farklı bağımsız idari otoriteler tarafından düzenleme yapılmasını ve farklı idari otoritelerin denetimini gerektirmektedir. Çalışmada Türkiye’de de gittikçe yaygınlaşan şimdi al sonra öde hizmeti incelenecek ve tabi olduğu mevzuat irdelenecek

mevzuatta yapılması önerilen değişikliklere yer verilecektir.

Acceleration and spread of internet access through smart devices has added a new dimension to traditional shopping methods. Buy now pay later (BNPL), one of the most preferred services offered by financial technology companies, provides customers opportunity to pay for a good or service in installments without taking any responsibility for paying any expense or interest. Consumers who submit a payment request to BNPL company through a computer program or a mobile phone application, return cash payment made by the company to seller or supplier in installments by methods such as debit card, credit card or money order. In this transaction, which cannot be described as a consumer loan since there is no cost and interest, consumer mostly shops without cogitating much and finds himself in a debt spiral. If consumer does not make payment on time to BNPL company, the consumer makes a very short-term credit transaction in return for a credit card interest which is very high. Since it is a service that includes innovations, the provisions in current legislation aiming to protect consumers cannot be applied to this activity in all cases. BNPL, which has started to be used as a new electronic payment method in Turkey, becomes prominent more and more every day especially by young consumers. BNPL is related many legislations about banking, credits, consumer protection and payment services. For this reason, it requires regulation and supervision by different independent administrative authorities. In this paper, BNPL service will be discussed and related legislation will be examined.