Yeşil Robotik Hücre Çizelgeleme

Abstract

Bu çalışmada endüstride kullanımı hızlı bir şekilde yaygınlaşan, buna paralel olarak da üzerine yapılan akademik çalışma sayısı aynı hızda artan robotik hücreler konu alınmıştır. Belirli sayıda makine ve bu makinelere hizmet veren bir malzeme elleçleme robotundan oluşan seri üretim sistemlerine robotik hücre adı verilmektedir. Sistemdeki robot üretilecek parçalar üzerinde herhangi bir işlem yapmamakta, makine yükleme/boşaltma ve makineler arası parça transferini gerçekleştirmektedir. Literatürdeki çalışmaların neredeyse tamamı üretim hızının maksimize edilmesini tek amaç olarak ele almaktadır. Bu alandaki çalışmaların tamamında robotun yaptığı bütün hareketleri mümkün olan en yüksek hızda gerçekleştirdiği varsayılmaktadır. Dolayısıyla robot hareketleriyle ilgili süreler sabit birer problem parametresidir. Halbuki robotların enerji tüketimleri hareket hızlarına bağlıdır ve yüksek hızda yapılan hareketler yüksek enerji tüketimine sebep olmaktadır. Diğer taraftan, hareketlerin en yüksek hızda yapılması bazı anlarda robotun bir sonraki hareket başlayana kadar boşta beklemesine sebep olmaktadır. Bu projede parça sıralaması, robot hareket sıralaması ve robot hareket hızlarının belirlenmesi problemleri beraberce ele alınmıştır. Proje kapsamında, i) Tek tip parça üreten tek tutuculu sistemler; ii) Tek tip parça üreten çift tutuculu sistemler ve iii) Farklı tip parça üreten tek tutuculu sistemler ayrı ayrı ele alınmıştır. Ele alınan sistemler için üretim hızı maksimizasyonu ve enerji tüketimi minimizasyonu beraberce ele alınmıştır. Dolayısıyla, her problem için 2- kriterli bir optimizasyon modeli kurulmuş ve başatlanmayan (etkin, nondominated) çözümler kümesinin belirlenmesi hedeflenmiştir. Tek tutuculu tek tip parça üreten 2 makineli sistemler için analitik bazı sonuçlar elde edilebilmiştir. Fakat daha çok makineli sistemler veya diğer hücre kombinasyonlarında karmaşıklık hızlı bir şekilde arttığı için analitik çözüm bulunması mümkün olmamıştır. Bu problemler için matematiksel modeller geliştirilmiştir. Karma Tamsayılı Doğrusal Olmayan yapıdaki bu modeller, çözüm süresini iyileştirmek için ikinci dereceden konik programlama formülasyonları olarak yeniden modellenmiştir. Geliştirilen bütün modeller çözdürülen örnek problemlerle doğrulanmıştır. İkinci dereceden konik modellerin çözüm sürelerini kısalttığı gözlenmekle beraber, problem büyüklüğü arttıkça bu modelle de makul sürelerde çözümelere ulaşmak mümkün olmamıştır. Bu sebeple, ele alınan her problem tipi için makul sürelerde kaliteli çözümler veren sezgisel/metasezgisel yöntemler geliştirilmiştir. Geliştirilen sezgiseller C++ ve Java dillerinden kodlanmış ve yapılan denemelerle doğrulanmış ve kapsamlı deneysel çalışmalarla performans testleri yapılmıştır. Ayrıca, daha maliyetli olan fakat üretim hızını artırma kapasitesi daha yüksek olan çift tutuculu robotlarla tek tutuculu robotlar enerji tüketimleri ve üretim hızları açılarından birbirleriyle karşılaştırılmıştır.